palazzetto giallo | artan raça

“…i mostri determinano una rottura nel corso delle cose correnti, attraverso la cui ferita o piega o piaga o putrescenza o smaterializzazione, regolarmente con eccesso rispetto alle regole, introducono nel corso interrotto degli avvenimenti inconsueti l’inconsueta inquietudine che a sua volta conduce a un altrove o a un “alterita”, a un disorientamento e ad un’esaltazione.” Antonino Terranova. Mostri metropolitani, Meltemi Editore, 2001.

Non c’é nulla piu’ consueto che la via Hoxha TAHSIN a Tirana. E’ cosi consueto che l’uomo puo’ perdere il senso di orientamento in ogni metro della sua lunghezza; sei a metá strada e ti sembra di essere arrivato alla fine, sei alla fine e ti sembra di essere all’ inizio, senza nessuna possibilitá di individuare la tua posizione in questa camminata, accompagnato dalle solite facciate in entrambi i lati. Perciò il fattore base nell’architettura del “palazzetto giallo” é stato l’attegiamento deciso, energico e coraggioso per rompere l’ordinario introducendo oggetti inconsueti. Progettato sullo sfondo di monte Dajti da un lato, e sullo sfondo delle case e dei palazzi spesso privi di architettura, l’oggetto in merito dovrebbe avere una massa, un corpo distinguibile e plastico, che nella sua trasformazione spaziale torna ad essere un “mostro”, un anomalia, una cosa diversa, in contraddizione con il paesaggio architettonico che lo racchiude, leggendo cosi in un altro modo lo spazio dove vive questa strada. Non a caso, per Francis Bacon la possibilitá di scoprire la veritá che l’immagine nasconde in sé, risiede proprio nell’operazione della sua “deformazione”. E’ questa deformazione che fa diventare questo oggetto una piega, un risveglio, una rottura del ritmo, che ti constringe di volgere i capo, di fermarsi, dandoti una possibilitá per misurare il tempo, per controllare e conoscere la strada giá fatta. ...................................................................

“…monstrat përbëjnë një këputje përgjatë rrugës së gjërave të zakonshme ku një plagë, një thyerje apo një prishje ose çmaterializim, që shpesh bëhen duke thyer rregullat, fusin në rrjedhën e pandërprerë të gjërave të pazakonshme shqetësimin e pazakonshëm, që nga ana e tij të çon diku tjetër, në një identitet tjetër dhe në një tjetër orientim dhe entuziazëm”. Antonino Terranova. Mostri metropolitani, Meltemi Editore, 2001

Nuk ka gjë më të zakonshme se sa rruga Hoxha TAHSIN në Tiranë. Është aq e zakonshme sa njeriu mund të humbasë ndjenjën e orientimit në çdo metër të gjatësisë së saj; të jesh në mes e të duket sikur je në fund, të jesh në fund e të duket sikur je në fillim pa patur asnjë mundësi për të përcaktuar pozicionin tënd në këtë ecje i shoqëruar nga të dyja anët me fasadat e zakonshme të objekteve të saj. Për këtë arsye faktori bazë për të prodhuar arkitekturën e “pallatit të verdhë” ka qenë qëndrimi i qartë e plot gjallëri e guxim për të thyer të zakonshmen me anën e futjeve të trupave të pazakonshëm. Njëkohësisht i projektuar në sfondin e malit të Dajtit nga njëra anë, dhe në anën tjetër në sfondin e shtëpive e pallateve shpesh pa arkitekturë, ky objekt duhet të kishte një masë, një trup të dallueshëm dhe plastik, që në transformimin e tij hapësinor kthehet në një “monstër”, në një anomali, në një gjë ndryshe, në kundërshti me peizazhin arkitekturor që e mbështjell, duke lexuar kështu me një tjetër mënyrë hapësirën në të cilën jeton kjo rrugë. Jo rastësisht Francis Bacon pohon, se mundësia për të zbuluar të vërtetën që një imazh përmban në vetvete, qëndron pikërisht në procesin e deformimit të tij. Është ky deformim që e bën këtë objekt një thyerje, një zgjim, një prishje ritmi, një kthim koke, një ndalim, një mundësi për të matur kohën e për të kontrolluar e njohur rrugën që ke bërë.

artan raça